Công nghệ dần thay thế con người

Tại Mỹ, hơn 1,1 triệu thư ký biến mất khỏi thị trường lao động trong khoảng từ năm 2000 đến 2010. Công việc của họ dần không còn được coi trọng do các thế hệ phần mềm cho phép ông chủ của họ tự sắp xếp các cuộc họp, cũng như chuyến đi công tác.

Theo thống kê của Bộ Lao động Mỹ, so với cùng kỳ năm 2012, số lượng nhân viên trực tổng đài đã giảm 64%, nhân viên xử lý văn bản và đánh máy giảm 63%, các đại lý công ty du lịch giảm 46% và nhân viên kế toán giảm 26%.

Dữ liệu lớn (Big Data) giúp tạo ra các thiết bị thông minh thay thế con người làm việc và dần lấy đi công ăn việc làm của người lao động. Ảnh: Internet.

Tại châu Âu, chính công nghệ đã thức tỉnh bộ phận nguồn nhân lực trên khắp lục địa. “Ngày nay, người lao động được kỳ vọng có thể giải quyết được nhiều việc hơn trước kia ngay phía sau máy tính của mình. Thời đại các nhân viên bước vào văn phòng làm việc với câu hỏi về chế độ lương hưu và các điều khoản trong hợp đồng đã qua”, ông Ron van Baden, chuyên gia đàm phán về quyền của người lao động thuộc Liên đoàn Lao động Hà Lan (FNV), cho biết.

Hai phần ba trong số 7,6 triệu việc làm tầm trung sẽ biến mất tại châu Âu do tác động của công nghệ, theo ước tính của chuyên gia kinh tế Maarten Goos tại Đại học Leuven, Bỉ.

Vậy liệu công nghệ có tạo ra những việc làm mới? Câu trả lời là có, nhưng tỷ lệ không đáng kể so với lượng việc làm mà nó giết chết, ít nhất là trong tương lai gần.

Sau đây là ba yếu tố công nghệ góp phần định hình lại nền kinh tế và thị trường việc làm tại các nước phát triển.

Big Data

Trung tâm của những thay đổi công nghệ lớn nhất hiện nay chính là Big Data. Máy tính với sự phát triển mạnh mẽ của thông tin, đang được hưởng lợi chưa từng thấy từ Internet, tin nhắn Twitter và từ các nguồn phương tiện truyền thông xã hội khác, từ mã vạch đến các thiết bị cảm ứng được gắn lên mọi thứ, từ hộp tã giấy Huggies đến máy dập hình nổi trong các nhà máy xe hơi.

Từ dữ liệu, máy tính có thể chọn lọc từ hàng núi thông tin và cung cấp những hiểu biết có giá trị trong việc đưa ra quyết định của các doanh nghiệp và các cơ quan chính phủ. Ảnh: Internet.

Theo thông tin trên Harvard Business Review của tác giả Andrew McAfee và Erik Brynjolfsson đến từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT - Mỹ), số lượng thông tin mới trên Internet mỗi giây trôi qua nhiều hơn toàn bộ thông tin lưu trữ trên Internet 20 năm trước đây. Cứ mỗi một giờ đồng hồ trôi qua, hệ thống siêu thị Wal-Mart lại thu thập được 50 hồ sơ thông tin từ các giao dịch với khách hàng.

Không một người nào có thể xử lý được số lượng dữ liệu khổng lồ đến vậy. Nhưng máy tính có thể. Chúng có thể chọn lọc từ hàng núi thông tin và cung cấp những hiểu biết có giá trị trong việc đưa ra quyết định của các doanh nghiệp và các cơ quan chính phủ.

Ví dụ, thông qua việc phân tích lưu lượng truy cập Twitter, Mal-Mart đã quyết định gia tăng nguồng cung nhãn hàng “Avenger” ăn theo bộ phim về siêu anh hùng được công chiếu vào năm ngoái, đồng thời ra mắt dòng sản phẩm bắp rang bơ riêng tại Nam Mỹ.

Xe tự lái của Google chỉ có thể hoạt động dựa vào bộ sưu tập bản đồ lớn của Google và dựa vào các thiết bị cảm ứng đặc biệt để ứng phó với tình hình giao thông.

“Với tôi, điều tạo nên sự khác biệt chính là số lượng thông tin chính xác có được từ Web nhờ việc chúng ta gắn thiết bị cảm ứng lên mọi thứ”, McAfee, chuyên gia về kinh doanh kỹ thuật số, thuộc trung tâm nghiên cứu MIT, khẳng định. “Nhiên liệu của khoa học chính là dữ liệu, chúng ta sẽ ngày càng phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu tên lửa này”.

Đến nay, sự chú ý công khai luôn tập trung vào mối đe dọa về quyền riêng tư khi các công ty sử dụng công nghệ để thu thập về thói quen mua sắm cũng như phong cách sống của khách hàng.

Tuy nhiên, theo Martin Ford, chủ một doanh nghiệp phần mềm, thì những giá trị ít được nhìn thấy chính là các tổ chức, công ty có thể thu thập được một lượng dữ liệu lớn về hoạt động nội bộ của công ty và công việc mà nhân viên của họ đang làm. Máy tính có thể sử dụng thông tin đó để tìm ra “cách để một người có thể giải quyết tốt cùng lúc nhiều công việc”.

Gary Mintchell, biên tập viên Automation World, nhớ lại thời gian làm việc tại một nhà máy sản xuất nhiều năm về trước trong vai trò một “nhân viên cổ cồn”. Công việc của ông lúc đó là đi một vòng nhà máy, trên tay cầm clip board (kẹp dữ liệu) ghi chép thông tin từ các động cơ, thiết bị và sau đó quay trở lại văn phòng, nhập dữ liệu trên bằng tay vào một bảng tính trong máy tính.

Ngày nay, công việc đó được thực hiện bởi hệ thống phần mềm nền tảng điện toán thông minh (Intelligent Platform) do General Electric phát hành. Hệ thống này liên tục thu thập, phân tích, tổng hợp thông tin một cách đơn giản, dễ hiểu nhất về quá trình hoạt động của nhà máy, từ năng lượng tiêu thụ của nhà máy sản xuất đến chi phí lao động, các vấn đề về chất lượng cũng như đơn đặt hàng.

Còn những nhân viên đi vòng quanh nhà máy, trên tay cầm clip board thì sao? Họ đã hoàn toàn biến mất.

Điện toán đám mây

Khoảng 5 năm trước đây, để theo dõi, quản lý thông tin, các doanh nghiệp cần lắp đặt một hệ thống máy chủ trong văn phòng và thuê nhân viên kỹ thuật để vận hành chúng. Chính Điện toán đám mây đã thay đổi mọi thứ.

Điện toán đám mây là một tập hợp tất cả các giới hạn sức mạnh của máy tính mà bạn chỉ cần thuê chứ không cần phải mua chúng và có thể dễ dàng sử dụng dù không biết quá nhiều về chúng. Ảnh: Internet.

Ngày nay, các công ty có thể lưu trữ thông tin trên Internet thông qua những công ty như Amazon Web Service hay Google App Engine. Các doanh nghiệp có thể lấy chúng ra sử dụng bất cứ khi nào họ cần mà không phải thuê chuyên gia để thực hiện việc đó.

Điện toán đám mây là một tập hợp tất cả giới hạn sức mạnh của máy tính mà bạn chỉ cần thuê chứ không cần phải mua chúng và có thể dễ dàng sử dụng dù không biết quá nhiều về chúng.

Hãng bia Hilliard ở Seattle được thành lập vào năm 2011 đã mua phần mềm từ Công ty SAP của Đức, cho phép công ty sử dụng Điện toán đám mây để theo dõi doanh số bán hàng, hàng tồn kho.

“Nó đã giúp chúng tôi tự động hóa rất nhiều quy trình hoạt động”, Ryan Hilliard, người quản lý, cho biết. “Ngoài ra, tôi cũng hiểu để vận hành một máy chủ cần rất nhiều thứ, và tôi thì không muốn tuyển dụng một chuyên gia công nghệ”.

Và nhà máy bia vẫn tiếp tục tìm kiếm những cách thức mới để tận dụng tối đa sức mạnh của máy tính. Chẳng hạn, công ty đang vận dụng máy tính để theo dõi các két bia từ khi chúng được giao cho các nhà hàng và làm sao để thu hồi sớm nhất vỏ chai bia để tái sử dụng. “Vỏ bia chiếm một khoản chi phí khá lớn đối với một nhà máy bia nhỏ”, Hilliard nói.

Công ty Automated Insights ở Durham, North Carolina, hoạt động chủ yếu dựa trên sức mạnh của Điện toán đám mây trong việc sản xuất các câu chuyện thể thao một cách tự động hóa. “Chúng tôi có thể tạo ra hơn 1.000 nội dung chỉ trong vòng một giây với khoản chi phí hợp lý”, nhà sáng lập Robbie Allen cho biết. “Mọi thứ sẽ không thể bắt đầu nếu không có Điện toán đám mây”.

Dù vẫn còn nhiều trở ngại cần khắc phục, phần mềm đã khiến cho máy móc và các thiết bị ngày càng thông minh hơn. Chúng có thể tìm hiểu thói quen của bạn, nhận ra giọng nói của bạn, thực hiện tốt các công việc của đại lý du lịch, thư ký, phiên dịch viên truyền thống.

Bên cạnh việc trở thành một công cụ mạnh mẽ và sáng tạo hơn, máy móc, thiết bị cùng hệ thống phần mềm ngày càng dễ dàng sử dụng khiến cho người tiêu dùng luôn thoải mái để dựa vào chúng trong các giao dịch kinh doanh. Ảnh: Internet.

Microsoft đã công bố một hệ thống có thể dịch những gì bạn nói sang tiếng Quan Thoại (Trung Quốc) và ngược lại. Trợ lý cá nhân Google Now có thể cho bạn biết ở đâu đang xảy ra ách tắc giao thông trên tuyến đường quen thuộc của bạn và đưa ra tuyến đường thay thế để trở về nhà một cách nhanh nhất.

Nói chuyện với Siri của Apple, cô ấy sẽ giúp bạn sắp xếp một lịch hẹn khác. Siêu máy tính Watson của IBM có thể chặn lại một câu hỏi ngốc nghếch, tìm ra mấu chốt của câu hỏi và trả lời một cách thật nhanh mà không một người nào có thể vượt qua.

Bên cạnh việc trở thành một công cụ mạnh mẽ và sáng tạo hơn, máy móc, thiết bị cùng hệ thống phần mềm ngày càng dễ dàng sử dụng khiến cho người tiêu dùng luôn thoải mái để dựa vào chúng trong các giao dịch kinh doanh. Điều này cũng loại bỏ dần công việc của các giao dịch viên ngân hàng, đại lý vé máy bay, thu ngân.

Những người từng nói: “Tôi muốn làm việc với con người chứ không phải với một cái máy”, giờ đã sử dụng máy check-in để làm thủ tục lên máy bay hay các quầy thanh toán tự động tại siêu thị hoặc các hiệu thuốc.

Thay đổi quan trọng nhất của công nghệ chính là sự đơn giản hóa một cách sâu sắc giao diện người dùng.

Bốn năm về trước, thư viện công cộng Darien đã trang bị máy hoàn tất thủ tục mượn sách tự động. Nhờ hệ thống này, thư viện có thể xử lý được nhiều đầu sách hơn trong khi tiết kiệm được 15% giờ công lao động do sử dụng ít nhân viên bán thời gian hơn.

Máy móc càng thông minh hơn và con người cũng cảm thấy thoải mái khi sử dụng chúng. Cùng với áp lực về tài chính trong thời kỳ suy thoái đã khiến cho các công ty và chính phủ mặc dù cắt giảm nhiều việc làm trong vòng năm năm qua, nhưng hiệu quả hoạt động vẫn rất tốt.

Na Vy (theo WSP)