Nghề vạch lá tìm sâu

KSNB có thể hiểu đơn giản như một quy trình được xây dựng ra nhằm đảm bảo an toàn ở mức độ cao nhất có thể, để đạt được các mục tiêu đề ra của HĐQT, Ban TGĐ và các cá nhân khác trong doanh nghiệp.

Thực tế, những bài học kinh nghiệm rút ra từ các doanh nghiệp thiếu hệ thống KSNB hiệu quả không phải là hiếm.

Vụ án gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng của Công ty Đồ hộp Hạ Long hồi năm 2002 là một ví dụ. Ban giám đốc Canfoco đã phải vất vả mới lấy lại được niềm tin của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.

Một trường hợp khác xảy ra cách đây không lâu ở một doanh nghiệp vận tải. Ba nhân viên kế toán đã lập những khoản chi khống cho giám đốc ký séc, rút tiền của công ty trong ngân hàng về xài riêng. Các nhân viên này "thụt két" trong 3 năm được gần 4 tỷ bạc mới bị phát hiện.

Trên đà phát triển như hiện tại, anh Chiến cho biết chưa bao giờ FPT coi nhẹ vai trò của KSNB. Kiểm soát viên nội bộ được ví như “tai, mắt” của Hội đồng quản trị và Ban Tổng giám đốc, khi mà quy mô và độ phức tạp của công ty hiện tại đã vượt quá tầm kiểm soát trực tiếp của họ.

Trách nhiệm của kiểm soát viên nội bộ vì thế cũng khá nặng nề. Đây là nhóm người duy nhất ngoài Ban lãnh đạo được quyền tiếp cận và kiểm tra, phân tích, đánh giá tất cả các phòng ban, lĩnh vực hoạt động của công ty.

“Cần trung thực, nhanh nhẹn, độc lập và hiểu biết sâu sắc về chế độ kế toán, các quy định của pháp luật về tài chính kế toán, các quy định nội bộ… mới có thể đảm đương được công việc KSNB”, anh Chiến nhận định.

Công việc KSNB không hề dễ dàng. CBNV thiếu hiểu biết về các quy định tài chính kế toán, đặc biệt là các quy định nội bộ có liên quan đến tài chính kế toán là khó khăn lớn mà kiểm soát viên nội bộ luôn gặp phải.

Đây còn là nguyên nhân chính dẫn đến các sai phạm về hồ sơ, hóa đơn, chứng từ thanh toán, thậm chí là những trường hợp gian lận tài chính. “Sở dĩ xảy ra điều này là do một số cá nhân đã không thực hiện đúng và tuân thủ các quy định nội bộ về tài chính”, Anh Chiến phân tích. Ví dụ như những trường hợp nhận hoa hồng đã bị phát hiện và xử lý nghiêm khắc tại FPT.

“Lịch sử phát triển của Tập đoàn cho thấy, rất nhiều trường hợp trong FPT đã bị kỷ luật và cho thôi việc vì các sai phạm và gian lận tài chính. Và sẽ còn thêm nhiều trường hợp khác”, anh Chiến tiết lộ.

Ngoài những đức tính và kỹ năng cá nhân của kiểm soát viên, công việc KSNB còn cần sự hợp tác từ các bộ phận và cá nhân liên quan. “Nói cách khác, KSNB không chỉ là công việc của riêng một nhóm người chuyên trách, mà là trách nhiệm của tất cả các thành viên trong một tổ chức”, anh Chiến nhấn mạnh.