Y tế luôn là một trong các chủ đề nóng của bất cứ quốc gia nào. Một đất nước phát triển và rộng lớn như Mỹ với chi phí trung bình của chính phủ khoảng 17.000 USD/người/năm cho y tế hay nhỏ bé và hiệu quả như Singapre với chi phí trung bình của chính phủ khoảng 1.100 USD/người/năm đều đối mặt với sự quá tải ở bệnh viện. Đặc biệt, ở các bệnh viện lớn tuyến trên. Nó hiển nhiên một cách đơn giản, ai cũng muốn mình được điều trị tốt nhất dù đó ở Singapore, Mỹ. Ở Việt Nam tình trạng này phổ biến hơn và các bện viện tuyến trên lúc nào cũng đông đúc.
Lời giải cho vấn đề này như thế nòa? Vấn đề này như là "Chương trình Langlands", rộng mênh mông, khó như lên trời. Muốn giải nó cần nhìn nhận từng góc cạnh của vấn đề, xem cái nào giải được, như kiểu Ngô Bảo Châu, giải một cái bổ đề đã.
Gốc gác của y tế gồm 5 vấn đề lớn: Bác sĩ, trang thiết bị, phân bố cơ sở y tế, thuốc men và bệnh nhân. Ở Việt Nam, bốn vấn đề đầu phụ thuộc vào chính sách của nhà nước. Nhưng bệnh nhân thì có cơ để giải. Các nước tư bản với hệ thống y tế vượt trội cũng đang loay hoay giải bài này. Cơ bản, họ đều đang tìm cách xã hội hóa y tế ở mức cao nhất, hay nói cách khác là phát triển y tế cộng đồng. Ở Singapore, từ góc nhìn của tác giả, lời giải hiện như sau (tổng kết từ những gì quan sát được):
 |
| Y tế là vấn đề nóng của hầu hết các quốc gia. |
Khuyến khích thành lập thêm các tổ chức từ thiện. Các tổ chức này là bước đệm nối giữa người nghèo, vốn là đối tượng y tế dễ bị tổn thương nhất, với các trung tâm y tế. Người nghèo sẽ được các tình nguyện viên chăm sóc theo những phác đồ đơn giản để đảm bảo sức khỏe cơ bản. Nếu có vấn đề lớn cần đến các trung tâm y tế, nặng hơn thì chuyển lên bệnh viện phù hợp.
Khuyến khích thành lập các phòng khám gia đình theo khu vực. Các phòng khám tư nhân hoạt động trong một phạm vi nhất định. Họ có lợi điểm là hiểu biết về dân cư của vùng, thậm chí là quen thân vì thế có thể nắm vững các tiền sử bệnh án của từng gia đình và tiểu sử bệnh án của từng người. Như thế họ có thể đưa ra các tư vấn chính xác hơn với người bệnh. Giá cả cũng phải chăng hơn.
Kêu gọi cộng đồng startup tìm ra các cách thức tiếp cận mới để giải quyết bài toán y tế cộng đồng. Ở đây được hiểu là Singapore đang tìm cách sử dụng IT để giải quyết bài toán y tế. IT được Singapore đầu tư cho y tế tầm 20 năm, nay đã đi vào ổn định, không còn nhiều mảnh đất cho các startup. Y tế cộng đồng với trọng tâm là bệnh nhân thì chưa, vẫn là mảng mở chưa hình thành rõ rệt. Với mảng này, bài toán để dành cho các startup giải bao gồm:
Tạo lập các dịch vụ cung cấp thông tin cho người cung cấp dịch vụ y tế. Các bác sĩ gia đình, y tá, người chăm sóc bệnh nhân, hoặc ngay chính những người thân của bệnh nhân sẽ được cung cấp các thông tin cơ bản nhằm phục vụ cho công việc. Thông tin bao gồm cả kiến thức y tế và các trung tâm y tế trong vùng nếu cần lựa chọn giúp bệnh nhân những dịch vụ cần thiết.
Xây dựng nền các hệ thống với nền tảng mở, có khả năng kết nối với nhau, dành cho các phòng khám gia đình, tổ chức từ thiện. Cơ bản thì các tổ chức từ thiện và phòng khám gia đình đóng vai trò trung gian nên mức độ chuyên nghiệp là không cao, khả năng kết nối yếu. Giải quyết bài toán này sẽ giúp tăng năng lực của các trung tâm y tế, từ đó người bệnh nghèo có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ y tế ở mức tốt hơn. Khi di chuyển giữa các trung tâm y tế, các tổ chức từ thiện vẫn có thể tra cứu được medical record và giúp công tác chuẩn đoán, điều trị tốt hơn.
Tạo lập các dịch vụ cung cấp thông tin cho người bệnh: Bao gồm các thông tin về cách thức tự nâng cao sức khỏe bản thân, các dịch vụ y tế phù hợp với từng loại bệnh có thể tìm được ở đâu, các cơ hội lựa chọn cho người bệnh và giá cả của các dịch vụ.
Thiết lập nên một nền tảng mở để đón nhận làn sóng các dịch vụ, thiết bị y tế cá nhân: iWatch của Apple, Contact eyes của Google, Corona suite của Microsoft…
 |
| Ở Việt Nam tình trạng quá tải phổ biến hơn và các bện viện tuyến trên lúc nào cũng đông đúc. |
Việt Nam chúng ta có thể làm những gì? Tôi cũng chưa thể hình dung được hết các bài toán, tuy nhiên tôi nghĩ đến một số gợi ý như sau có thể giảm tải cho bệnh viện tuyến trên và cũng có ích cho người dân:
Phát triển hệ thống kết nối, với trọng tâm là kết nối giữa người dân với các trung tâm y tế, hệ thống cần thiết kế theo nguyên tắc mở để có thể có thể dùng nhiều nơi. Trong đó coi người dân là trọng tâm, các yếu tố khác như trung tâm y tế, bác sĩ, thuốc men, người thân là các yếu tố xoay quanh. Một số ví dụ đơn giản như:
Cung cấp thông tin cơ bản về các trung tâm y tế gần nhất. Nếu có người bị tai nạn, bệnh đột ngột thì người dân có thể biết ngay nơi nào gần nhất và đúng nhất để đến, có thể kết nối để thông báo cho những người thân ngay trong các tình huống khẩn cấp kèm theo vị trí của người bệnh hay báo trước cho trung tâm y tế để họ chuẩn bị.
Tự kiểm soát sức khỏe: Nếu bị một loại bệnh thì có thể nhập các thông tin từ bệnh viện vào vào ứng dụng và ứng dụng có thể gợi ý dựa trên best practice mà điều chỉnh lối sống cho phù hợp, uống thuốc đúng giờ, đi khám ở đúng chỗ gần nhất…
Lấy các bản ghi y tế (Medical record có chuẩn thế giới): Hiện các bệnh viện hầu như đều có lưu trữ các bản ghi y tế, nhưng người bệnh cầm giấy tờ về có thể mất và không tiện xem lại. Khi người bệnh từ viện này sang viện khác thì thường phải làm lại các xét nhiệm, điều này gây lãng phí tiền bạc của người bệnh, các bác sĩ đã bận lại càng bận hơn. Các bệnh viện thường không chịu kết nối với nhau vì lợi ích cục bộ hoặc vì sợ bệnh án giả hay vì lý do nào đó khác. Nếu người bệnh sở hữu các bản ghi bệnh học của chính mình và có thể xác thực thì có thể là một cách để giải quyết việc này. Việc này có thể thu tiền với từng bản ghi, người bệnh sẽ sẵn sàng trả.
Tuy nhiên muốn làm việc này cần giải quyết hai vấn đề là kết nối được với bệnh viện (phải làm việc với các công ty cung cấp phần mềm cho bệnh viện) và bảo mật thông tin cá nhân (có thể sử dụng một cơ chế private key thích hợp để giải quyết). Nếu làm triệt để có thể tạo một cầu trung gian để người bệnh tự trao các bản ghi y tế từ bệnh viện này sang bệnh viện khác sẽ tốt cho cả bệnh nhân và giảm tải cho các bệnh viện.
Phát triển các ứng dụng monitor: Có thể tiến hành làm nhiều bước
Bước một: Phát triển ứng dụng monitor người bệnh qua camera, qua hơi thở (mic): Cái này dành cho người ốm liệt giường hay trẻ con. Nếu phát triển được hệ thống cảnh bảo khi có bất thường trong hình ảnh hoặc hơi thở thì tốt, cần người giải bài toán data analyzing ở đây.
Bước hai: Tìm hướng kết nối với các thiết bị y tế ngoài để theo dõi nhịp tim, huyết áp (hiện có rất nhiều thiết bị y tế cá nhân đang được phát triển và ngày một rẻ đi) và hiển thị các thiết bị thông tin, theo dõi thông tin, khi cần có thể cung cấp cho bác sĩ, bệnh viện.
Bước ba: Tự động kết nối đến bệnh viện, trung tâm y tế khi có xuất hiện các dấu hiệu bất thường từ tín hiệu nhận được từ các thiết bị y tế cá nhân.
Phát triển các ứng dụng sử dụng big data cho chăm sóc sức khỏe, xây dựng mạng xã hội về health care theo từng group (ví dụ cùng tiểu đường, cùng nhóm máu, cùng bị gout, cùng bị đau lưng…).
 |
Hình trên là mô tả về framework tổng quát trong đó vòng ngoài cung cấp nền tảng để phát triển vòng tròn trong. Tôi đặt tên framework là MAC (Monitor-Aid-Connect).
 |
Hình dưới là một ví dụ về hệ thống việc triển khai framework trên trong thực tế. Ở đây, tôi đoán với đặc tính tự nhiên của mobile, nó sẽ trở thành trung tâm của hệ thống y tế cá nhân sau này.
Hy vọng chúng ta bắt đầu suy nghĩ đến việc giải quyết bài toán khó của Việt Nam.
Đào Ngọc Tú
Ý kiến
()