Dân chủ kiểu Mỹ

Nghe nhiều, nhưng hôm nay tôi... mới được chứng kiến câu chuyện dân chủ đậm chất Mỹ. Tình cờ tôi có mặt trong buổi thuyết trình tại một trung tâm đào tạo ngoại ngữ ở Brookline, bang Massachusetts - nơi tập trung nhiều người nhập cư vào Mỹ từ khắp nơi trên thế giới.

Nhóm thuyết trình về chủ đề "Giúp những người nhập cư (không có đủ giấy tờ hợp pháp) đối phó với sắc lệnh hành pháp của Chính phủ Donald Trump về vấn đề nhập cư".

Nhóm thuyết trình tự giới thiệu: "Chúng tôi không phải công chức hay cảnh sát để làm khó các bạn. Chúng tôi cũng không phải luật sư để có thể trả lời mọi câu hỏi của các bạn. Chúng tôi chỉ là những tình nguyện viên. Chúng tôi muốn chỉ cho các bạn cách thức đối phó với những sắc lệnh này".

Sắc lệnh hành pháp (executive orders) về người nhập cư có nhiều điểm mới, chẳng hạn như: Chính phủ tăng quyền hạn và nguồn lực cho các cơ quan Di trú (ICE - Immigration and Custom Enforcement). Trước mắt, ICE sẽ tập trung vào đối tượng là những người mới nhập cư trong hai năm gần đây, tìm các vi phạm (cả cũ lẫn mới) của những người nhập cư này, để lập hồ sơ trục xuất khỏi nước Mỹ...

Nhóm thuyết trình chỉ ra rất nhiều tình huống mà người nhập cư dễ bị phạm luật. Họ lưu ý, những lỗi nhỏ như lái xe không có bằng, trước đây chỉ phạt tiền, nay có thể trở thành lý do để trục xuất. Nói dối chính quyền cũng thế. Đây là lỗi mà những người không có đủ giấy tờ hợp pháp rất hay mắc phải.

Họ cho nhiều lời khuyên, phải làm gì, khi bị ICE giữ vì không có giấy tờ hợp pháp. Tôi không nghe hết, chỉ nhớ được mấy ý đại khái: ICE hỏi gì cũng không nên trả lời, mà xin giữ quyền im lặng. Những câu hỏi như: "Anh từ đâu tới", "Anh tới Mỹ bằng phương tiện gì"… cũng không cần trả lời. Không cung cấp cho ICE bất cứ thông tin gì. Không nói thì chắc chắn sẽ tránh được tội nói dối.

Không xuất trình hộ chiếu hay những tài liệu để lộ thông tin về bản thân. Nên gửi hộ chiếu ở ngân hàng. Không nên mang hộ chiếu theo người hoặc để ở nhà, sẽ bị ICE tìm thấy; Không báo cho người nhà đến thăm, nếu họ cũng ở tình trạng hồ sơ không đầy đủ như bạn.

Không ký vào bất cứ giấy tờ gì, nhất là khi tiếng Anh chưa giỏi, vì có thể đó là giấy tự nguyện hồi hương hay giấy ra đi bắt buộc; Khi ICE không biết bạn từ nước nào tới, họ không thể trục xuất bạn.

Nếu cảm thấy quyền của mình bị vi phạm, bạn hãy ghi lại mọi chuyện, cả huy hiệu, số xe. Nếu bạn bị thương, hãy yêu cầu được chăm sóc và chụp ảnh ghi lại. Bạn có thể gửi khiếu nại cho phòng điều tra nội bộ của cơ quan giam giữ bạn hoặc uỷ ban khiếu nại dân sự. Trong hầu hết trường hợp, bạn có thể khiếu nại nặc danh, nếu muốn.

Bạn có quyền yêu cầu luật sư, nhưng phải trả tiền; Và cũng nên biết thêm cảnh sát ở Massachusetts sẽ không hợp tác với ICE trong vấn đề người nhập cư...

Buổi tuyết trình diễn ra công khai, với sự tham dự của rất nhiều người, trong đó có cả các giáo sư, viên chức. Nhóm tình nguyện viên công khai giúp đỡ những người nhập cư bất hợp pháp - vì một lẽ rất đơn giản, dù "bất hợp pháp", họ cũng vẫn là con người và họ đang cần sự giúp đỡ.

Tôi nhớ không chính xác một Tổng thống Mỹ nào đó từng nói: "Nếu Chính phủ ra một đạo luật sai, thì người dân không những có quyền không tuân thủ, mà còn phải có nghĩa vụ chống lại nó".

Đúng là dân chủ Mỹ. Dân chủ đến thế là cùng!

>> Hải quan Mỹ thẩm vấn kỹ sư phần mềm khi nhập cảnh

Hoàng Minh Châu