Anh Hoàng Nam Tiến: 'Cơ hội cho sinh viên sẽ rộng mở hơn'

"Cổng Đại học càng rộng - cổng tương lai càng hẹp?" là chủ đề trong chương trình 60 phút mở, được phát sóng ngày 23/9.

Cách đây hơn 10 năm, thi đỗ đại học là điều không hề đơn giản. Cánh cổng trường đại học được coi là một nấc thang để phấn đấu trong cuộc đời mỗi người. Nhưng những năm gần đây, việc trở thành sinh viên đại học lại quá dễ dàng, bởi quy chế xét tuyển "thoáng" tạo điều kiện cho bất cứ học sinh nào hoàn thành chương trình THPT và tốt nghiệp cũng có thể chọn một trường đại học nào đó.

Song, liệu cánh cổng đại học càng rộng mở, cánh cổng đến tương lai có hẹp lại hay không, khi con số thất nghiệp ở những người có trình độ đại học trở lên đang khiến cả phụ huynh và sinh viên không khỏi giật mình. Đây là chủ đề được thảo luận trong chương trình "60 phút mở" của VTV6, được phát sóng ngày 23/9.

Với vai trò diễn giả, anh Hoàng Nam Tiến kể rằng ở thế hệ thế hệ của anh, đại học dường như là con đường duy nhất, bởi "nếu không đỗ thì cuộc đời thê thảm lắm". Anh ủng hộ việc có nhiều trường đại học, bởi nhiều người có cơ hội bước đến cánh cửa ước mơ một thời là điều đáng mừng cho xã hội. Tuy nhiên, anh không đồng tình việc ép học sinh học ngày học đêm để đỗ đại học. Đó là điều từng tồn tại ở thế hệ trước. Ngày nay, anh chỉ mong học sinh có nhiều thời gian vui chơi và tập thể dục hơn.

Khác với thế hệ trước đây, việc đỗ đại học hiện nay chưa bao giờ đơn giản đến thế. Theo thống kê của Bộ GD-ĐT, tính đến hết năm học 2016-2017, cả nước có 235 trường đại học, học viện (170 trường công lập, 60 trường tư thục và dân lập, 5 trường có 100% vốn nước ngoài). Năm nay, thí sinh có thể đăng ký nguyện vọng không giới hạn, điều giúp các em tăng khả năng trúng tuyển. Trong khi đó, ngoài xét tuyển bằng kết quả thi THPT quốc gia, nhiều trường còn xét thí sinh bằng học bạ phổ thông. Thí sinh chỉ cần đạt điểm trung bình ba năm học phổ thông từ 6,0 là có thể trúng tuyển.

Về vấn đề này, anh Tiến phản đối việc lấy kết quả kỳ thi THPT lấy điểm xét tuyển đại học, bởi các kỳ thi có bản chất khác nhau. Trong khi kỳ thi THPT chỉ để đánh giá cho qua hay không qua, với tỷ lệ tốt nghiệp 95-100%, thì ở đại học lại khác, mỗi trường có một tiêu chí cho nhóm đối tượng sinh viên khác nhau. Sau kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2017, anh Tiến là một trong những người phản đối điểm chuẩn quá thấp của ngành sư phạm. Theo anh, nếu điểm thấp thì tạm thời không tuyển sinh một khóa cũng không sao, bởi 4-5 năm đó cũng không sợ vì vậy mà thiếu giáo viên. Hoặc nếu không, chỉ tuyển 10-12%, đến khi nào chất lượng cải thiện thì tuyển tiếp. 

Với câu hỏi liệu cánh cổng trường đại học 2017 có đang rộng mở hơn bao giờ hết, nhà xã hội học Phạm Bích San đánh giá đây là sự mở rộng không cần thiết, nhất là khi đầu ra không có sự kiểm soát. Trái lại, anh Tiến tin rằng trong những năm tới, cánh cổng đại học sẽ còn mở rộng hơn, số sinh viên vào đại học sẽ còn tăng lên. Trên thực tế, đại học mở cửa là điều tốt, nhưng sẽ có sự phân lớp và định vị ở các trường đại học. Sở dĩ các trường tuyển sinh điểm thấp vẫn có lý do tồn tại vì họ đáp ứng phần nào đó nhu cầu của thị trường. Tuy nhiên, lấy ý từ một người khác, anh Tiến cho rằng đại học ngày nay phải là nơi dạy bạn bản lĩnh về mặt ý tưởng để phát triển về mặt con người, phải tạo ra những xu hướng mới. Cách nói "trường đại học dạy bạn đi làm" đã xưa lắm rồi. 

Cùng với tiêu chí xét tuyển "thoáng", một câu hỏi khác được đặt ra là liệu tiêu chuẩn sinh viên có đang thấp dần đều hay không. Anh Tiến cho nhận định: "Xét về mặt bằng chung, các em giỏi hơn chúng tôi rất nhiều. Nhiều em ở mức trung bình thôi cũng đã nói tiếng Anh trôi chảy, nhờ có Google nên trình độ kiến thức cũng hơn chúng tôi ngày xưa. Nếu có kém thì ở tính kiên trì khi giải bài toán khó hay học thuộc bài quá dài". Sinh viên năm nhất, năm hai cũng đã đi làm thêm, biết tuân thủ kỷ luật từ những công việc đơn giản như phục vụ quán. Đến năm ba, nhiều em đã đi thực tập hay làm việc 6 tháng. 

Chủ tịch FPT Software Hoàng Nam Tiến tranh luận trong chương trình 60 phút mở.

Thi dễ, học dễ, nhà xã hội học Phạm Bích San nhận định vào đại học giống như một kỳ nghỉ ngơi dài và thoải mái với sinh viên. Trường đại học cũng không phải nơi trau đồi tay nghề để kiếm việc, sức ép kiếm việc còn mơ hồ. Ông từng chứng kiến nhiều sinh viên ở ký túc xá ngủ là chính.

Chủ tịch FPT Software lại nghĩ khác. "Nhiều em sẵn sàng bỏ hoặc thi đối phó một số môn, thay vào đó dành nhiều thời gian để học những thứ trường đại học không dạy, nhưng lại phù hợp với xu hướng thời đại. Nhiều em trau dồi ngoại ngữ bằng cách xem phim, nghe nhạc bằng tiếng Anh, nói chuyện với người nước ngoài; học marketing; học ngôn ngữ lập trình hay tập thể lực. Đây là những thứ trường đại học rất thiếu". 

Vào đại học dễ dàng và ra trường với tấm bằng mơ ước trên tay, nhưng công việc tốt lại là một thực tế khác. Tình hình thị trường việc làm đang rất xấu, khi doanh nghiệp phát triển tốt thì nhu cầu tuyển dụng cao và ngược lại. Thống kê mới đây của Bộ Lao động Thương binh Xã hội cho thấy, cả nước có gần 200.000 người có trình độ đại học trở lên thất nghiệp. Trong khi đó, chỉ có 94.000 người trình độ cao đẳng và 59.000 người trình độ trung cấp thất nghiệp. Học nghề còn dễ tìm việc hơn học đại học.

Theo PGS-TS. Phạm Bích San, nếu nhiều công việc chỉ yêu cầu kỹ năng và trình độ đơn giản mà các em tốt nghiệp trung cấp hay cao đẳng có thể làm được, tại sao lại cần đổ xô vào đại học, mở đại học dù biết rằng tốn kém và chất lượng thấp. Đối với nhiều gia đình ở nông thôn, số tiền thật để đầu tư cho 4 năm đại học nhưng chỉ để nhận được một tấm bằng "không thật cho lắm" quả thực là một sự lãng phí.

Xét về khía cạnh lạc quan, anh Tiến khẳng định không ít gia đình nông thôn sẵn sàng "nghiến răng" vì không muốn con em mình có cuộc sống vất vả như bố mẹ. Đối với họ, các con có cơ hội thay đổi cuộc đời là một niềm vui lớn. Trong khi đó, phần lớn những học sinh từ nông thôn, khi bước vào cổng trường đại học, đều vượt qua được khó khăn đó và ý thức được rằng với một công việc tốt, các em có thể giúp đỡ gia đình. Bằng niềm tin, cơ hội và hy vọng, tương lai của các em học sinh, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, sẽ tốt đẹp hơn. Chủ tịch FPT Software cũng có niềm tin thế hệ sinh viên hiện nay được tiếp xúc với thông tin nhiều, biết tự ý thức và cơ hội việc làm dành cho họ cũng sẽ lớn hơn. 

Hiện nay, FPT Software là một trong những doanh nghiệp tiên phong tuyển dụng không yêu cầu bằng cấp, chưa bao giờ đặt nặng việc phải có bằng đại học, thạc sĩ hay tiến sĩ khi làm nghiên cứu, chỉ chú trọng vào yếu tố làm được việc. Đối với một số công việc như chuyên gia quản trị hay phát triển pần mềm, nhà Phần mềm sẽ lựa chọn ứng viên từ một số trường nhất định, song có đến hàng nghìn công việc chào đón ứng viên từ các trường khác. Trên thực tế khi đi học, sinh viên chỉ phát huy được một số năng lực nhất định, người học giỏi nhất chưa chắc đã làm được việc tốt nhất. Với tính cần cù, chăm chỉ, thận trọng, nhiều bạn sẽ phát huy được bản thân ở môi trường làm việc. Những điều đó ở trường đại học không được đánh giá cao, nhưng khi đi làm lại rất tốt. 

FPT đã và đang thử nghiệm chương trình Fast Track, hay còn gọi là Học nhanh kiếm tiền nhanh. Với việc thay đổi chương trình đào tạo, sau hai năm sinh viên chắc chắn kiếm được việc và kiếm được tiền. Anh Tiến lạc quan rằng trong tương lai số nhà tuyển dụng, số phụ huynh có cái nhìn lạc quan và thấu hiểu cũng sẽ ngày càng nhiều hơn. 

Theo anh Tiến, trong 4 năm nữa, Việt Nam sẽ có khoảng 1 triệu doanh nghiệp (so với 600.000 như hiện nay), khi đó cơ hội việc làm sẽ rộng mở hơn. Cơ hội cũng sẽ nhiều hơn, khi cuộc cách mạng lần thứ tư, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, phát triển. Tuy nhiên, lời khuyên cho các ban trẻ là cần chăm chỉ học, ngay cả khi nhận thấy mình không chọn đúng ngành cho lắm, và luôn phải tin tưởng vào tương lai tươi sáng phía trước.

Xem chương trình "60 phút mở" tại đây.

Thùy Linh