‘Sao phải 'lụy' với tư duy bộ chủ quản?’

Tình huống này được lý giải dưới góc nhìn của những người vận hành thành công mô hình trường đai học trong doanh nghiệp như ĐH FPT. Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS. Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị ĐH FPT, chia sẻ:

- Giả sử ở vị trí của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, tôi sẽ gật luôn với đề xuất được chuyển về với Viettel. Tôi cho đây là một cơ hội lớn với trường đại học. Nếu tận dụng tốt được cơ hội này thì chắc chắn chỉ 5 năm nữa, học viện sẽ trở thành một cơ sở giáo dục đại học tầm cỡ – không chỉ giới hạn ở phạm vi trong nước mà còn có thể vươn ra nước ngoài. Đó là cơ hội khi được một doanh nghiệp lớn như Viettel đầu tư, chứ ở Bộ thì chịu hay thuộc doanh nghiệp nhỏ cũng chịu.

Viettel có lợi thế trong quan hệ quốc tế, nên nếu chuyển giao thì việc hội nhập hóa, quốc tế hóa Học iện sẽ được xúc tiến nhanh. Học viện sẽ nhanh chóng xuất hiện ở những quốc gia có sự hiện diện của Viettel – nơi Viettel đang cung cấp các dịch vụ viễn thông, thu hút được người học từ các nước sang.

Học viện mới ở mô hình mới cũng sẽ tận dụng được tư duy đổi mới và tư duy quản lý – đặc biệt trong phát triển công nghệ cao – trong tầm nhìn lãnh đạo Viettel hiện nay. Tập hợp được ba yếu tố lợi thế từ tài chính, từ quan hệ quốc tế đến tư duy lãnh đạo sẽ giúp trường đẩy vị thế lên cao hơn. Một tập đoàn mạnh với thu nhập bình quân đầu người hơn 20 triệu đồng mỗi tháng tiếp nhận trường đại học thì có lẽ thu nhập người lao động sau này không đáng lo. Chưa kể, khi trở thành trường tầm cỡ thì sinh viên sẽ được hưởng lợi, giảng viên và nền giáo dục cũng hưởng lợi.

TS. Lê Trường Tùng - Chủ tịch HĐQT ĐH FPT.

- Nhưng nếu được đặt ở vị trí của Viettel, ông có cho rằng việc lựa chọn một cơ sở giáo dục đại học đã có bên ngoài tiếp nhận về để phát triển là một lựa chọn sáng suốt?

– Nếu ở vị trí của Viettel, tôi lại lựa chọn phương án xây dựng một trường đại học mới. Thật sự tôi có chút băn khoăn không hiểu Viettel có thật sự mong muốn đầu tư vào giáo dục đại học, hay đây chỉ liên quan đến bức xúc về nguồn nhân lực tại chỗ cho tập đoàn trong thời gian tới. Nếu thực tâm muốn đầu tư cho giáo dục thì đầu tư mới sẽ thuận lợi hơn nhiều so với việc ôm một trường đại học cũ về. Ôm một cơ quan cũ để thay đổi theo ý mình sẽ rất phức tạp vì nó đụng đến tổ chức, đến con người. Thực tế, thời điểm này chưa có quyết định cuối cùng mà tình hình đã rất phức tạp.

Có thể Viettel lựa chọn phương án tiếp nhận một trường đại học cũ để phát triển vì họ chưa có kinh nghiệm gì trong vận hành trường đại học, chưa biết sẽ khởi động thế nào. Nhưng bằng kinh nghiệm xây dựng trường đại học mới trong lòng tập đoàn như FPT, chúng tôi thấy rằng Viettel có nhiều lợi thế để thành công trong xây dựng mới mô hình trường đại học. Ví dụ dễ thấy là Viettel triển khai dịch vụ Internet sau FPT, nhưng dù đi sau, họ vẫn vượt lên nhanh chóng. Viettel có nguồn lực tài chính mạnh, không khó để săn đầu người, tìm những người thật sự giỏi và tâm huyết để phát triển cơ sở mới.

Bản thân FPT là doanh nghiệp đi đầu trong việc thành lập trường đại học và bước đầu thành công với mô hình của mình, nhưng chúng tôi cũng hiểu rõ nếu bắt đầu lại thì con đường của chúng tôi sẽ được rút ngắn hơn nữa. Với kinh nghiệm của một trường đại học vận hành trong doanh nghiệp, chúng tôi nhận thấy với Viettel, chỉ cần lứa sinh viên thứ hai tốt nghiệp, nghĩa là sau 5 năm thành lập, trường đại học mới đã có thể khẳng định thương hiệu của mình.

- Phải chăng việc chuyển qua chuyển lại - từ trực thuộc VNPT chuyển về Bộ Thông tin và Truyền thông, và giờ cơ sở giáo dục ấy lại có thể bị chuyển sang một tập đoàn khác – đã gây bức xúc?

- Ở đây cũng cần nhắc đến xu thế mà dường như nhiều người đang bỏ quên, đó là hướng đến xóa bỏ cơ chế Bộ chủ quản với trường đại học như trong nghị quyết từng được Chính phủ ban hành. Tại sao nhiều người vẫn muốn trường đại học phải thuộc bộ?

Thực tế, một trường đại học trực thuộc bộ chủ quản không tránh được tâm lý coi Bộ chủ quản là bầu sữa cung cấp kinh phí cho mình, kể cả kinh phí nghiên cứu và đào tạo. Có ý kiến cho rằng nếu để Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông tách ra khỏi Bộ Thông tin và Truyền thông thì Bộ này sẽ phải xây dựng một trường đại học mới là sai lầm. Bộ là cơ quan quản lý Nhà nước, không nên làm việc mà các doanh nghiệp có thể tự làm được.

Chức năng của Bộ là nhận tiền bao cấp để nhận nhiệm vụ quản lý Nhà nước trong lĩnh vực hoạt động của mình, chứ không thực hiện dịch vụ. Bộ đâu có trách nhiệm cung cấp nhân lực cho ngành, mà thực tế hiện nay nhiều ngành nghề chủ yếu thuộc kinh tế tư nhân chứ không nằm trong hệ thống Nhà nước.

- Vấn đề khiến không ít người lo ngại là trường đại học công chuyển về vận hành theo phong cách doanh nghiệp, dù là doanh nghiệp công, dù là doanh nghiệp mạnh cũng sẽ khó thoát ly được yếu tố thị trường - một điều có vẻ như nên tránh khi thực hiện mục tiêu “trồng người” của giáo dục, thưa ông?

- Không nên né tránh vấn đề này mà phải thành thật nói rằng khi đại học trực thuộc doanh nghiệp sẽ buộc phải tư duy theo kiểu doanh nghiệp. Nhưng cũng đừng nghĩ đó là loại tư duy tiêu cực. Tư duy doanh nghiệp trong trường đại học khi đó chỉ là buộc trường đại học triển khai hoạt động của nó như một dạng dịch vụ. Dù là dịch vụ đặc biệt nhưng sớm hay muộn, trường đại học ấy cũng sẽ phải đảm bảo thu bù chi, chứ không theo tư duy bao cấp mãi. Khi tư duy như vậy thì toàn bộ hoạt động của nhà trường tự động sẽ trách nhiệm hơn hẳn để có thể tự nuôi mình. Điều này là phù hợp xu thế tự chủ tài chính trong trường đại học, phù hợp với định hướng của Chính phủ về phát triển giáo dục đại học.

Tuổi Trẻ