Nước mắm nhiễm thạch tín hay câu chuyện thương trường là chiến trường

Chuyện nước mắm nhiễm thạch tín mấy hôm nay làm tôi nhớ ngay đến chuyện nước tương nhiễm 3MCPD cách đây gần 10 năm.

Hồi đó, đùng một phát không biết ở đâu lòi ra thông tin "nước tương nhiễm 3-MCPD - chất có khả năng gây ung thư". Lúc đó không biết thông tin 3-MCPD được nhân vật thần thánh nào phát tán. Nhưng cơ quan chức năng hăng hái vào cuộc. Báo chí ham tin, đói tin và ngây ngô (có cả tôi mới vô nghề). Cứ thế viết và đăng ồ ạt. Còn nhớ, dạo đó cũng vì nước tương, anh Thế Dũng, Giám đốc sở Y tế TP HCM; anh An, Chánh thanh tra, và nhiều người khác phải “lên bờ xuống ruộng”.

Thực ra, 3-MCPD là chất hiển nhiên có trong nước tương sản xuất theo phương thức truyền thống. Cứ ủ đậu nành với muối sẽ tạo ra hợp chất 3-MCPD. Khoa học chứng minh 3-MCPD có thể gây hại cho sức khỏe nhưng nó chứng tỏ nước tương đó là loại làm thủ công và làm từ đậu tương thực sự. Thứ nước tương mà cha ông ta từ bao đời nay vẫn ăn. Ước tính của các nhà khoa học, để ảnh hưởng đến sức khỏe, mỗi người phải uống nước tương thay nước và phải uống cả đời.

Sau vụ đó, người quản lý y tế và các công ty sản xuất nước tương Việt Nam đồng loạt bị ảnh hưởng, cả chức vụ lẫn doanh thu. Lập tức, một loại nước tương sạch không chứa 3-MCPD ra đời. Loại này bán tràn ngập. Đồng loạt quảng cáo. Chiếm lĩnh thị trường. Và hiển nhiên, với công thức đó, đố ai tìm được 3-MCPD. Bão 3-MCPD ngày đó khiến nhiều thương hiệu nước tương truyền thống phải mất nhiều năm mới “ngóc đầu lên được”. Nhưng so với hãng kia cũng chẳng bõ bèn.

Và rồi giờ lại đến nước mắm. Cuộc chiến thạch tín mang dáng dấp của nước tương 3-MCPD và về bản chất là như nhau. Bản chất chỉ là sự thanh trừng để chiếm lĩnh.

Arsen (thạch tín) có hai loại. Arsen vô cơ có độc tính, còn arsen hữu cơ có trong nước mắm, nó có được là do quá trình ủ cá biển mà ra (còn gọi là arsen nội sinh) thì kém độc và không ảnh hưởng nhiều kể cả nước mắm có độ đạm cao. Nước mắm nào có độ đạm hữu cơ càng cao, arsen hữu cơ càng lớn. Thực tế, ủ bằng cá biển nguyên chất thì nước mắm mới ngon và mới có thạch tín. Còn làm bằng công thức nước lã + muối + bột ngọt + màu + mùi, nước mắm, hay đúng hơn là nước chấm, không bao giờ có thạch tín cả.

Tôi đồ rằng sau trận này, thế nào cũng có một loạt sản phẩm của cùng một nhãn hàng quảng cáo "nước mắm chất lượng đảm bảo không thạch tín", hoặc "ai tìm được thạch tín trong sản phẩm chúng tôi sẽ được thưởng chín mươi hai tỷ đồng". Nước tương chứa chất gây ung thư hay thạch tín trong nước mắm... cũng chỉ là một “bài” như nhau.

Thương trường là chiến trường. Chiến trường luôn khốc liệt. Muốn đánh bại kẻ khác đôi khi phải dùng kế ác. Phần còn lại phụ thuộc vào cái tâm của những người phát ngôn, và chính sự thông minh của người tiêu dùng. Những người đọc chưa kỹ đã phát hoảng rồi tẩy chay sẽ mất đi món ăn ngon. 

Thiên Chương