20 nghề có thể và không thể bị robot thay thế

Những thế kỷ trước, các nhà kinh tế học đã bác bỏ quan điểm cho rằng lợi ích của kỹ thuật phá nát nhu cầu nhân lực của con người. Hoặc nếu có bất kỳ ảnh hưởng nào đến lực lượng này thì đó chỉ là "có lợi".

Ngược về những năm 1930, nhà kinh tế học nổi tiếng John Maynard Keynes đã dự đoán rằng tiến bộ kỹ thuật sẽ cắt tuần làm việc xuống còn 15 giờ và xã hội sẽ buộc phải đối mặt với sự dư thừa về thời gian giải trí.

Trong khi đó, những người bi quan cảnh báo sắp xảy ra tình trạng "thất nghiệp công nghệ". Và thực tế, sự chế nhạo này được xác nhận bằng chính lịch sử. Thời gian và chính tương lai, thời đại của công nghiệp đã chứng minh rằng công nghệ chỉ giúp cải tiến lực lượng lao động mà không thay thế.

Trong khi nhiều việc làm đã thực sự trở nên lỗi thời trong nhiều thập kỷ (nghề đánh xe ngựa, vắt sữa súc vật, nhân viên quay số điện thoại...) thì nhiều ngành nghề hoàn toàn mới lại tăng lên, thay thế như kỹ sư cơ khí, phi công và các nhà phát triển ứng dụng. Điều đó cũng có nghĩa những nghề đang "phất" trong giai đoạn hiện nay thì không có gì đảm bảo sau này nó tiếp tục được săn đón.

Thử xem xét trong 6 năm sau khủng hoảng kinh tế, nước Mỹ vẫn còn gánh thị trường việc làm chậm chạp mà chưa thực sự trở lại đà tăng trưởng như trước suy thoái. Lúc này, động lực phát triển chính là nhờ vào công nghệ - AI (trí tuệ nhân tạo) và robot. Chúng có thể sẽ thay thế rất nhiều công việc một cách nhanh chóng.

Vào năm 2011, trong bài phát biểu "Are Jobs Obsolete?" tại Present Shock của tác giả Douglas Rushkoff đã mô tả những điều mà ông thấy sắp diễn ra. Dù những công nghệ mới có thể có những bất cập hay bị lỗi. Nhưng một sự thật không thể bỏ qua đó là: "Nó hoạt động nhanh hơn, chính xác hơn, ít tốn kém hơn và không mất bất kỳ chi phí bảo hiểm y tế nào".

Cuộc chiến "sinh tồn" giữa các ngành nghề với robot đang vô cùng khốc liệt. Ảnh: PCMag

Điều đó có nghĩa, con người cần được đào tạo để làm những công việc cao cấp hơn. Còn những việc như bán vé cầu đường có thể cho robot thực hiện. Các công nhân lúc này sẽ trở thành những người sửa chữa và tổng hợp dữ liệu thu thập được. Dù những robot kia quy trình làm việc có thể khác với con người nhưng chúng sẽ là công cụ thay thế hiệu quả.

Đến lúc này, các nhà kinh tế học lại có những suy nghĩ khác về sự tiến bộ khoa học kỹ thuật sẽ hỗ trợ con người và nâng cao chất lượng lao động. Đây là sự thay đổi về mặt xã hội một cách to lớn. Nếu tự động đúng như nghĩa của nó thì lực lượng lao động bị đào thải là khổng lồ. Nhưng, suy cho cùng thì hàng hóa trở nên rẻ hơn.

Trong một nghiên cứu mới đây của ĐH Oxford đã dự đoán 47% ngành nghề của toàn nưóc Mỹ đang bị đe dọa bởi sự tự động. Phần đông mọi người chỉ nghĩ nó đe dọa đến khối sản xuất nhưng có cả những việc làm ở khâu cuối của quy trình.

Nghiên cứu của Oxford xác định những lỗ hổng của 702 vị trí được mô tả trong cơ sở dữ liệu của Mạng Thông tin Việc làm của Bộ Lao động Mỹ (O*NET). O*NET bao gồm mô tả chi tiết các nhiệm vụ cần thiết của hàng trăm loại công việc khác nhau. Các nhà nghiên cứu so sánh công việc của từng vị trí để dự đoán khả năng tương lai trong ngành công nghệ (đặc biệt trong các lĩnh vực "Máy học" và "Máy Robot").

Các nhà nghiên cứu sau đó định lượng "khả năng tin học" của các ngành nghề khác nhau bằng cách sử dụng quá trình Gaussian. Sau tính toán cho ra bảng xác suất kết quả chạy từ 0 đến 1. Càng gần với 0 thì ít có khả năng công việc sẽ được thay thế bởi robot. Ngược lại, gần 1 thì nhiều khả năng nghề này không dễ tồn tại trong tương lai gần.

Dy Khoa