Chúng ta

MOOC - một hiện tượng giáo dục số toàn cầu

Thứ ba, 26/5/2015 | 16:51 GMT+7

MOOC đang thực sự tạo ra một trào lưu mới trong giáo dục số trên phạm vi rộng lớn và sâu sắc. Với sự chuẩn bị và định hướng tốt, người học giờ đây có thể hiện thực hóa việc học tập suốt đời ở trình độ cao với chi phí rất dễ chịu.

Ra đời

Năm 2008, Dave Cormier ở University of Prince Edward Island và Bryan Alexander ở National Institue for Technology in Liberal Education bắt đầu sử dụng thuật ngữ MOOCs (Massive Open Online Courses - Các khoá học mở miễn phí trên mạng) để chỉ một loại hình học tập mới của đào tạo từ xa (distance learning). Có thể coi đây là bước phát triển tiếp theo của e-learning, một dạng đào tạo trực tuyến (online learning) từng phát triển mạnh trước đó.

Khóa học đầu tiên thuộc loại MOOCs mà Cormier và Alexander nhắc đến là “Connectivism and connective Knowledge” do George Siemen và Stephen Downes tổ chức, với 25 sinh viên của University of Manitoba tham gia cùng hơn 2.200 sinh viên học miễn phí trên mạng. Đây chính là khóa học đầu tiên được gắn nhãn MOOCs, dù trước đó đã có nhiều địa chỉ cung cấp miễn phí các chương trình học trực tuyến với sự tham dự số lượng lớn người dùng như Khan Academy (tuy không phải là MOOC nhưng lại rất gần gũi về ý tưởng) hay các trang e-learning khác.

2-cat-7295-1432521367.jpg

Sự ra đời và tiến hóa của MOOC.

Tổng quan về MOOC

Đặc trưng cơ bản của MOOC được hàm chứa trong các chữ cái của thuật ngữ này: Massive - chỉ khả năng tiếp cận đại chúng của các khóa học (vài nghìn lên tới hàng trăm nghìn người học); Open - chỉ tính mở của các khóa học (mở về nội dung, mở về phí, mở về khả năng tham gia và mở về nền tảng), Online (học trực tuyến qua Internet) và Course - nội dung và tổ chức học tập như một khóa học chính quy chứ không đơn thuần là cung cấp một vài tư liệu rải rác được gom lại (có thể có thời điểm bắt đầu và kết thúc khóa học, có phần thưởng, đánh giá, phản hồi, giáo viên trợ giúp, cộng đồng hỗ trợ, thậm chí là có chứng chỉ và được chuyển đổi tín chỉ tương đương với khóa học chính quy tại trường đại học truyền thống).

MOOC-poster-mathplourde-1507-1432521367.

MOOC được kỳ vọng sẽ trở thành một trong những công cụ giúp FPT trở thành một tổ chức học tập. Ảnh: S.T

Những lợi ích chính mà MOOC mang lại có thể kể đến: 

1. Chỉ cần có kết nối là có thể học được.

2. Học bằng bất kì ngôn ngữ nào hoặc trong môi trường đa ngôn ngữ.

3. Dùng bất kì công cụ online nào.

4. Không còn bị giới hạn bởi thời gian và địa lí.

5. Tạo lập và chuyển giao các khóa học trong thời gian ngắn.

6. Nội dung phù hợp bối cảnh dễ dàng được chia sẻ.

7. Các khóa học phi chính quy, học thoải mái hơn.

8. Các tương tác peer-to-peer thúc đẩy việc học tập.

9. Dễ dàng vượt qua các rào cản của chuyên ngành và trường học.

10. Ít rào cản cho người nhập học.

11. Thúc đẩy môi trường học tập cá nhân hóa.

12. Cải thiện khả năng học tập suốt đời.

Những nhược điểm của MOOC cũng được chỉ ra, ví dụ:

1. Thông tin bị nhiễu loạn và thiếu tổ chức vì lượng lớn nội dung do người dùng tạo ra.

2. MOOC đòi hỏi người dùng phải có am hiểu và kĩ năng công nghệ thông tin để có thể khai thác hiệu quả.

3. Đường truyền và băng thông là một rào cản đối với những nơi không đủ điều kiện.

4. Ngôn ngữ cũng là một rào cản lớn, các khóa học chất lượng cao chủ yếu được cung cấp bằng tiếng Anh.

5. Người học phải có năng lực tự học và tự động viên tốt để có thể hoàn tất được khóa học.

6. Giáo viên thấy lúng túng vì không biết cách thiết kế bài giảng cho phù hợp mới môi trường mới.

7. Khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả của việc giảng dạy và học tập. 

Ngoài các rào cản về hạ tầng cũng như ngôn ngữ, việc người học chưa được trang bị kĩ năng học tập tự định hướng trên môi trường online, cùng với khuyết thiếu về tính sư phạm của các bài học trên môi trường online có thể dẫn tới làm giảm hiệu quả của MOOCs. Thực tế là có nhiều bài giảng video dài cả tiếng đồng hồ, rất nhàm chán và khiến người học bỏ cuộc sau vài ba lần thử học. 

Khai thác MOOCs

Holland và cộng sự (2014) có liệt kê một số cách thức chủ yếu mà các trường và tổ chức giáo dục tận dụng MOOCs: 

1. Mở rộng phạm vi hoạt động và đối tượng tiếp cận.

2. Xây dựng và duy trì thương hiệu.

3. Cải thiện kinh tế: giảm chi phí hoặc tăng doanh thu.

4. Cải thiện mục tiêu giáo dục.

5. Đổi mới trong giảng dạy và học tập.

6. Nghiên cứu về dạy và học.

Từ phía các công ty, tổ chức phi-giáo dục, MOOC có thể là một cơ hội chưa từng thấy cho đào tạo nội bộ (professional development). Theo nhà tư vấn từ Deloitte, Josh Bersin, có 7 cách để các tổ chức tận dụng MOOC: 

1. Xây dựng nguồn tài năng từ các nhà cung cấp MOOCs, mở rộng nguồn tuyển dụng.

2. Tận dụng tài nguyên MOOC để tạo lập các khóa học nội bộ sử dụng hình thức flipped-learning.

3. Khuyến khích nhân viên tự đưa ra các hoạt động phát triển nghề nghiệp, học tập liên tục trên các khóa học (track) được khuyến cáo.

4. Đào tạo căn bản hàng loạt, ví như Google đã dùng dịch vụ của Udacity để đào tạo HTML5 cho toàn bộ 80.000 nhân viên của mình. 

5. Dùng MOOC như là một kênh đào tạo khách hàng. 

6. Dùng MOOC để phát triển thương hiệu thông qua các khóa học.

7. Cộng tác và đổi mới thông qua mạng lưới của nhà cung cấp MOOC để đưa ra các giải pháp thực tiễn. 

Ở Việt Nam, TS Giáp Văn Dương đã mở MOOC đầu tiên mang tên GiapSchool để góp một tiếng nói vào đổi mới giáo dục, tuy nhiên chưa có những bằng chứng về thành công ấn tượng. Các tổ chức và cá nhân vẫn còn rất dè dặt trong việc khai thác MOOC. 

Từ phía người học, đặc biệt là những người nghèo, sẽ có cơ hội tiếp cận với nội dung giáo dục chất lượng cao. Tuy vậy, người học cần có những sự chuẩn bị nhất định để có thể thành công với các khóa học MOOCs.

Tạm kết

MOOC có lẽ đã qua thời kì được thổi phồng cũng như bị vùi dập. Những người ủng hộ MOOC cũng như các nhà cung cấp đều đã có những nỗ lực để giúp MOOC phát triển. MOOC đang trên đà trưởng thành, trở nên thực chất hơn và sẽ tiến hóa nhanh trong tương lai gần để thực hiện sứ mệnh của nó, định hình lại giáo dục toàn cầu. MOOC đang thực sự tạo ra một trào lưu mới trong giáo dục số trên phạm vi rộng lớn và sâu sắc. Đối với người học, MOOC rõ ràng đã tạo ra một cơ hội học tập chưa từng có. Với sự chuẩn bị và định hướng tốt, người học giờ đây có thể hiện thực hóa việc học tập suốt đời ở trình độ cao với chi phí rất dễ chịu.

Mặc kệ sự ngợi ca và cả sự dè bỉu, có một điều chắc chắn là: MOOC đang trở nên phổ biến hơn với tốc độ "rất nhanh". Cuối tháng 8/2014, lúc tác giả bài viết này bắt đầu nghiên cứu để lấy số liệu, Coursera có khoảng 7,1 triệu người dùng. Chỉ sau khoảng 8 tháng, ở thời điểm hiệu đính để đăng bài này, Coursera đã có trên 13 triệu người dùng với trên 1.000 khoá học. Trong cùng khoảng thời gian, chỉ riêng khóa học “Learning How To Learn” của trường Đại học University of California, San Diego cũng đã tăng số người học từ hơn 325.000 người lên gần 1 triệu người. Thật là một tốc độ phi thường. 

Tàu tăng tốc khiếp quá, chắc chúng ta cũng phải lên thôi!

Những mốc đáng chú ý của MOOC:

2008: MOOC đầu tiên - khóa học “Connectivism and Connective Knowledge”.

2011: Khóa học về trí tuệ nhân tạo của Sebastian Thrun và Peter Norvig thu hút 160.000 sinh viên tham gia.

Tháng 1/2012: Đại học Helsinki của Phần Lan cung cấp MOOC đầu tiên về lập trình máy tính. 

Tháng 2, Udacity khai trương - một MOOC vì lợi nhuận được khởi sự bởi Sebastian Thrun và đồng sự. Tới nay đã thu hút  trên 1,6 triệu người dùng. 

Tháng 4/2012: Coursera khai trương. Đây là một cổng MOOC phi lợi nhuận do Đại học Stanford, ĐH Michigan, ĐH Princeton và ĐH Pennsylvania khởi xướng, tới nay đã thu hút hơn 13 triệu người dùng và hơn 100 ĐH trên thế giới tham gia cung cấp khóa học. 

Tháng 5/ 2012: edX - một MOOC phi lợi nhuận khác - khai trương. Liên minh MOOC giữa Harvard và MIT này tới nay đã thu hút hơn 2,5 triệu người dùng và khoảng 50 các cơ sở giáo dục tham gia.  edX khác với Coursera ở điểm quan trọng là nó chạy trên nền phần mềm nguồn mở và các khóa học hoàn toàn phi lợi nhuận. edX cũng cung cấp nền tảng MOOC có tên Open edX cho cộng đồng giáo dục toàn cầu. 

Tháng 6/2012: ĐH Galileo ở châu Mĩ Latinh tham gia cuộc chơi MOOC với khóa “Lập trình ứng dụng iPhone và iPad” bằng tiếng Tây Ban Nha. 

Tháng 10/2012: Đại học New South Wales cung cấp MOOC đầu tiên về Computing. 

Tháng 11/2012: New York Times bầu MOOC là nhân vật của năm vì những tác động lớn lao của nó tới cộng đồng giáo dục bậc cao và truyền thông. 

Tháng 3/2013: MOOC đầu tiên của châu Á được cung cấp trên OpenLearning bởi Taylor’s University của Malaysia.

Tháng 7/2013: Trung tâm Wicking thuộc Đại học Tasmania tổ chức khóa “Understanding Dementia”. Đây là khóa học có tỉ lệ hoàn thành cao nhất tính tới nay, với tỉ lệ hoàn thành là 39%, vượt trội so với tỉ lệ 5-10% như thường lệ. Đây là sự kiện được ghi nhận trên tạp chí Nature. 

Tháng 8/2013: MOOC đầu tiên của Việt Nam được Giáp Văn Dương sáng lập tại địa chỉ GiapSchool.vn.

Tháng 9/2013: edX bắt tay Google để cung cấp Open edX. Khai trương MOOC.org.

Dương Trọng Tấn - Nguyễn Khắc Thành

Ý kiến

()