Học văn hóa doanh nghiệp Hoa Kỳ qua góc nhìn người FPT

Trong thời kỳ hội nhập với xu thế toàn cầu hoá và sự giao thoa giữa các nền văn hoá đang diễn ra với tốc độ ngày càng cao thì văn hóa doanh nghiệp càng cần được chú trọng xây dựng và phát triển. Do đó, việc nhìn nhận sự khác biệt về văn hoá doanh nghiệp phương Đông và phương Tây sẽ giúp cho các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và FPT nói riêng nhìn nhận được những mặt yếu kém, phát huy mặt mạnh đồng thời học hỏi kinh nghiệm quý giá từ những nền kinh tế phát triển.

Trong đó, việc nghiên cứu và học hỏi những tinh hoa của các cường quốc lớn, tiêu biểu như Hoa Kỳ là một trong những đích đến không thể thiếu của công cuộc toàn cầu hóa tại FPT.  

Là một đất nước sở hữu diện tích lớn thứ 3 cùng khoảng hơn 300 triệu dân (tính đến năm 2014) có nguồn gốc từ nhiều nơi khác nhau trên thế giới, Hoa Kỳ được đánh giá là xã hội đa dạng nhất hiện nay. Đây cũng là quốc gia khởi nguồn của văn hóa doanh nghiệp.

Trong bối cảnh ngày càng có sự giao thoa mạnh mẽ giữa các nền văn hóa, để làm cho những khác biệt giảm dần, việc phân tích tìm hiểu văn hoá và so sánh những khác biệt cơ bản giữa văn hóa Hoa Kỳ và văn hóa Việt Nam là cách để giúp cho người FPT chúng ta có cái nhìn rõ hơn trong mối quan hệ tương đối, từ đó có những nhận thức và hành xử hợp lý trong các môi trường văn hoá khác nhau.

Tính đúng giờ

Một điều quan trọng được đặt lên hàng đầu trong xã hội Hoa Kỳ đó là tính đúng giờ. Đây là yếu tố rất được tôn trọng trong các cuộc gặp gỡ, các buổi làm việc. Người Mỹ sắp xếp các cuộc hẹn và cuộc sống bản thân theo một thời gian biểu, họ rất xem trọng chuyện giờ giấc, vô cùng đúng hẹn và ít khi trễ giờ trong các cuộc hẹn. Nếu người Mỹ hẹn bạn 10 giờ bắt đầu làm việc thì có nghĩa là chắc chắn 10 giờ sẽ bắt đầu bởi trong văn hóa công sở của Hoa Kỳ, sự chậm trễ được hiểu là bất lịch sự, thiếu quan tâm, coi thường khách hàng, đối tác hoặc thể hiện sự kém cỏi trong việc sắp xếp thời gian.

Còn trong văn hoá Việt, thời gian có thể co giãn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Việc đi trễ một chút hoặc lùi thời hạn một vào ngày cũng cũng không trở thành vấn đề lớn, miễn có sự đồng thuận giữa các bên. Vì vậy, nếu có cuộc hẹn gặp với đối tác Hoa Kỳ, chúng ta phải tính trước thời gian đi lại và trừ hao thời gian tắc nghẽn giao thông để đến cuộc hẹn, buổi họp đúng giờ. Nếu không may bị muộn thì nên gọi điện thoại báo trước và xin lỗi, và nếu có thể, cho biết lý do.  

Người Mỹ rất coi trọng việc đúng giờ.

Mối quan hệ đối với bạn bè và cộng đồng

Mối quan hệ bạn bè và cộng đồng cũng là điểm khá khác biệt khá lớn trong văn hóa doanh nghiệp Hoa Kỳ so với ở Việt Nam. Ở xứ cờ hoa, sinh hoạt nhóm và cộng đồng là những hoạt động vô cùng phổ biến, được tổ chức liên tục, từ những vấn đề văn hóa, gia đình đến trao đổi kỹ năng, môi trường… Các hoạt động sinh hoạt của người Mỹ ngay cả trong môi trường công sở cũng khá rõ ràng, có nguyên tắc và mang tính tự nguyện cao.

Trong công việc, người Mỹ chỉ tập trung vào chuyên môn của bạn, họ không quan tâm bạn là ai, từ đâu đến. Điều quan trọng nhất vẫn là năng lực của bạn.

Sử dụng lời khen ngợi một cách thường xuyên

Người Mỹ rất hay khen nhau. Từ chiếc áo đẹp, mái tóc mới đến những vấn đề quan trọng hơn. Một ngày, hai người Mỹ làm việc chung trong một văn phòng nhiều năm có thể khen nhau mấy lần. Với người lạ, sự khen nhau càng nhiều hơn.

Người Việt hay cho như vậy là khách sáo, giả dối hoặc là nịnh nọt. Đôi khi người Việt còn làm ngược lại, ví dụ, hay nói đùa với nhau: "Ông mới bị thất tình hay sao mà trông thất thần vậy?", nếu cầu nói đùa này hỏi một đồng nghiệp Hoa Kỳ, chắc chắn họ sẽ cho rằng chúng ta đang trêu đùa, cười cợt họ. Điều đó thật là nguy hiểm!

Phong cách làm việc và quản lý

Văn hóa doanh nghiệp Hoa Kỳ rất đề cao cái tôi, năng lực cá nhân, cá tính riêng… Con người cá nhân được khuyến khích sống tự do, thẳng thắn, độc lập không chỉ trong suy nghĩ mà trong cả hành động. Nhưng đôi khi, chủ nghĩa cá nhân bị hiểu khá tiêu cực ở văn hoá Việt, khi chủ nghĩa cá nhân được nhìn nhận tương đồng với chủ nghĩa vị kỷ. 

Người Mỹ tôn trọng cái tôi, năng lực cá nhân và cá tính riêng.

Người Việt Nam trân trọng chủ nghĩa tập thể, không đề cao sự độc lập, tách rời khỏi tập thể. Mọi cá nhân đều chịu sự chi phối của tập thể, phải luôn biết hòa nhập với môi trường xung quanh để tạo nên sự hài hòa. Mục tiêu của cá nhân trong công việc phải gắn liền với mục tiêu của tập thể, đem lại lợi ích cho tập thể.

Trong môi trường công sở tại Hoa Kỳ, mối quan hệ giữa lãnh đạo và nhân viên tương đối bình đẳng. Khi lãnh đạo đưa ra một vấn đề thì tất cả mọi người phải đưa ra ý kiến để giải quyết vấn đề đó; đồng thời các nhân viên đều được trao quyền để thực hiện công việc của tổ chức và tự chịu trách nhiệm về kết quả cho công việc của mình. Sự thành công của doanh nghiệp ở Mỹ chủ yếu dựa trên các yếu tố như năng suất làm việc, tính năng động của các nhân viên. 

Ở Việt Nam thì ngược lại, nhà lãnh đạo sẽ quyết định cần làm cái gì, làm như thế nào. Do đó, trách nhiệm của người lãnh đạo tương đối lớn, cấp bậc lãnh đạo càng cao thì khả năng gây ảnh hưởng đến nhiều nhân viên trong tổ chức càng lớn. Sự thành công của doanh nghiệp Việt gắn liền với năng lực của người lãnh đạo. 

Mối quan hệ trong công việc cũng có sự khác biệt thú vị. Với văn hóa Mỹ, việc trao đổi, thông tin giữa cấp trên và cấp dưới luôn chặt chẽ để công việc chung của cả nhóm mạnh lên. Đối với các cuộc họp hàng ngày, cấp dưới hay sao gửi cho cấp trên các thư từ, thư điện tử để cấp trên luôn biết mọi chuyện cấp dưới làm. Hơn thế nữa, người Mỹ rất thích đặt câu hỏi, và nếu người đối thoại không đặt câu hỏi thì cho là không quan tâm đến vấn đề hay đến họ. Còn người Việt lại khá ngại hỏi và việc tuân thủ mệnh lệnh cấp trên là cần thiết.

Trên đây là một số những nét khác biệt tiêu biểu trong văn hóa hoanh nghiệp cũng như đời sống xã hội giữa người Mỹ và người Việt. Có thể thấy, Việt Nam chịu khá nhiều ảnh hưởng và bị chi phối bởi các đặc trưng văn hóa của các quốc gia phương Đông nói chung. Tuy nhiên như thành ngữ phương Tây “In Rome do as Romans do”, Việt Nam ta cũng có câu tục ngữ “Nhập gia tùy tục”. Chúng ta không nhất thiết phải áp dụng rập khuôn văn hóa phương Tây trong xã hội phương Đông và ngược lại. Việc nghiên cứu và học hỏi văn hóa Hoa Kỳ giúp ích cho con đường nghiên cứu và phát triển văn hóa doanh nghiệp người Việt trong thời kỳ hội nhập năm châu. 

Vân Anh